آقا! این دینی نیست!
بنام خدا
چندی پیش در مراسم اختتامیهی یک جشنواره حاضر بودم، مربوط به یکی از شبکههای دینی صداوسیما. در بین برنامه، با کمال ناباوری مجری برنامه اعلامکرد : حالا نوبت قرائت زیارت جامعه است که از قاری محترم خواهش میکنیم تشریف بیاورند بخوانند!
به دوست بغل دستی گفتم : "اینکه نزدیک به یک ساعت طول میکشه! زیارت جامعه اونم وسط جشنواره آخه ؟؟؟" بعد البته معلوم شد زیارت جامعه کبیره را نمیخوانند و منظور زیارت جامعه صغیره است. آقای قاری آمدند زیارت را تمام و کمال خواندند و رفتند و البته گردانندگان محترم هم کلی در دلشان کیفکردند که دیگر خیلی مراسمشان دینی شد و کاملاً هم مورد رضایت ائمه معصومین علیهم السلام قرارگرفت.
....
دیشب در مسجد محل، بین دو نماز به آقائی که برای مخارج مسجد پول جمع میکرد گفتم : "آقا تو این بیبرقی، بیزحمت لامپهای سالن کنار مسجد رو خاموشکنید، الان خیلیها تو این گرما بدون برق هستند و سزاوار نیست برق بیجا مصرف بشه." در سالن بزرگی که هیچکس هم نبود لااقل ده بیست لامپ و مهتابی و یه لوستر با لامپهای پرمصرف روشنبود.
آن آقا نگاهی عاقل اندر سفیه به من کرد و گفت : "شب ولادت آقا امام هادیه!" بعد بی درنگ رو به جمع نمازگزاران کرد و به گونه ای که مثلا روی من کم بشه، بلند گفت : "شب ولادت آقا امام هادی است، هدیه به روح ایشون بلند صلوات بفرس..."
....
امروز صبح که شبکه معارف سیما رو روشنکردم، داشت این تصنیف عربی را پخش می کرد : ایامکم سعیدا، سعیدا سعیدا
....
یکی از مصائبی که متاسفانه در دین ما همیشه وجود داشته ، این است که به غلط اموری دینی تلقی میشود که از دین نیست و زادهی تخیلات ناشی از جهل و کج فهمی ماست.
از سوئی جهالتی را شاهدیم که اسراف و تضییع حقوق مردم در این شرایط کمبود برق را مرتکب میشود، به تصور اینکه تعظیم شعائر دین کرده است.
از دیگر سو، نوعی کج سلیقگی را میبینیم که زیارت جامعه را ، (هرچند ناخواسته) در عمل وسیلهای تزئینی و بخشی از دکوراسیون صوتی یک جشنواره مذهبی قرار میدهد، زیارتی که باید با آن به امام معصوم سلام داد، به روح بلندش متصل شد و اوج گرفت، میشود یک بخش تشریفاتی و ظاهری که تقریباً فاقد روح سلام و ادای احترام به ائمه معصومین است. آیا بی احترامی به زیارت نیست که در عمل بعنوان تزئینات مذهبی یک جشنواره از آن استفاده شود؟ در حسن نیت گردانندگان جشنواره شکی ندارم، اما همیشه نتایج و بازخوردهای یک کار صرفاً بر اساس نیتهای صحیح مورد قضاوت قرار نمی گیرد، شیوهی اجرا و رعایت عرف هر مراسم، از شرایط اصلی توفیق و تاثیرگذاری صحیح است.
یکی دیگر از این موارد، استفاده هر چه بیشتر از زبان عربی در برنامه های دینی، به نفع دین است. هرجا که یک مراسم با رنگ و لعاب مذهبی داریم حتماً یک یا چند تواشیح و تصنیف عربی باید پخش بشود.
شکی نیست که تعلیم وتعلم زیان عربی از ضروریات نظام آموزشی ماست، چیزی که متاسفانه خیلی ضعیف به آن پرداخته میشود. در روایتی از امام صادق علیهالسلام نقلاست که : زبان عربی را بیاموزید چرا که زبانی است که خداوند با آن، با خلق سخن فرموده.
به اعتقاد من یک مسلمان قبل از هر زبان دیگر، باید در حد فهم عبارات نماز، قرآن و ادعیه و روایات معصومین، زبان عربی بداند که اگر اینطور نباشد، قطعاً دربسیاری موارد مشکل خواهدداشت و نخواهد توانست وظایف عبادی و دینی خود را به کمال انجامدهد. بچه های ما را از دوران ابتدائی در مسیر یادگیری زبان انگلیسی قرار می دهند، با این استدلال که زبان بینالمللی است و در زندگی امروزه بسیار مورد استفاده، اما کسی نمی گوید که آقا! مثل اینکه در این زندگی قرارست مسلمان هم باشیم! مسلمانی که عربی نداند، وقتی عبادت میکند، مانند آدمی است که چشمش را بستهاند و او را به تماشای مناظر زیبا بردهاند. نمیتواند بطور کامل لذت مناجات و نماز و تلاوت قرآن را درککند، چون نمیفهمد دارد چه میگوید.
اما و صد اما که دانستن زیان عربی یک مطلب است و استفادهی افراطی از سرودهای عربی به عناوین مختلف، در یک کشور فارسی زبان مطلبی دیگر. زبان فارسی افتخار ما و از عناصر اصلی وحدت ملی ماست. به چه توجیهی شبکه های دینی صدا و سیما در اغلب ساعات پخش برنامهها از سرودهای عربی استفاده میکند؟ سرودهائی که حتی افراد مسلط به زبان عربی هم متوجه بسیاری از کلمات آن نمیشوند. چرا اینقدر تواشیح عربی؟ مگر ما عرب زبانیم؟ ما مسلمانیم، اما مسلمان فارسی زبان! قرار نیست هرکس مسلمان بود دائماً سرودهای عربی نامفهوم در مغزش فروکنند. بارها در این مراسمها و برنامه ها این تواشیح ها را شنیده ایم و قول میدهم که بیشتر ما، حتی یک کلمه از آن را هم متوجه نمی شویم.آیا این قانون غلط و نانوشته ی برنامه سازان مذهبی ماست که هر چه عربی تر، دینی تر؟
کاش که همه بتوانیم حد و مرزها را خوب خوب بشناسیم و مسائل را با هم مخلوط نکنیم.